ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΡΓΟΥΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΡΓΟΥΣ

Συνοπτική παρουσίαση – όροι συμμετοχής

Τι είναι η μουσειακή εκπαίδευση

Με τον όρο «εκπαιδευτικό πρόγραμμα» εννοούμε έναν κύκλο δραστηριοτήτων μιας μικρής ομάδας με συγκεκριμένη ηλικία, που οργανώνεται στο χωρικό περιβάλλον ενός μουσείου ή ενός αρχαιολογικού χώρου. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που τα εκπαιδευτικά προγράμματα απευθύνονται κυρίως σε σχολικά τμήματα, τα οποία δεν ξεπερνούν τους 25 μαθητές. Στο πλαίσιο αυτό τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα είναι ότι αναπτύσσονται γύρω από σαφείς και προκαθορισμένους στόχους, έχουν συγκεκριμένη δομή και διάρκεια, πραγματεύονται ένα μόνο θέμα και αναφέρονται σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Η οργάνωσή και ο σχεδιασμός τους έχει γίνει με άξονα ευρήματα και αντικείμενα, τα οποία προκαλούν, με τρόπο άμεσο, το ενδιαφέρον των μαθητών, καθώς ερεθίζουν τη φυσική περιέργεια και την ερευνητική τους διάθεση.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν, συνήθως, 3 στάδια:

• Την προετοιμασία στο σχολείο από τους εκπαιδευτικούς: που θα πάμε - τι θα δούμε - γιατί θα πάμε - ποια είναι η αξία της επίσκεψης - πως συμπεριφερόμαστε στο μουσείο και στον αρχαιολογικό χώρο.
• Την επίσκεψη: Εισαγωγή, ένταξη των μαθητών στο θέμα που αναφέρεται το κάθε πρόγραμμα. Κυρίως θέμα, συζήτηση και παρατήρηση αντικειμένων . Κλείσιμο, φύλλα εργασίας κ. ά..
• Τις δραστηριότητες στην τάξη μετά την επίσκεψη: εμπέδωση πληροφοριών, διεύρυνση γνώσεων που αποκτήθηκαν, εικαστικές δραστηριότητες κ.α..

Το σχολείο στο μουσείο

Οι επισκέψεις στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους αποτελούν ένα δημοφιλή προορισμό για τους μαθητές. Τα παιδία μπορούν να ερευνήσουν, να ανακαλύψουν, να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα, τη φαντασία τους και να ψυχαγωγηθούν. Η βιωματική εμπειρία μια τέτοιας επίσκεψης είναι πολυδιάστατη, καθώς τα παιδιά αφενός έρχονται σε επαφή με νέες γνώσεις και αφετέρου ενισχύουν την κοινωνική και συναισθηματική τους εξέλιξη.

Προετοιμασία των μαθητών πριν από την επίσκεψη

Είναι απαραίτητο να προηγηθούν στη σχολική τάξη κάποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες με στόχο την προετοιμασία των μαθητών πριν την επίσκεψής τους:

• Συζήτηση για το τι είναι μουσείο και αρχαιολογικός χώρος, ποια είναι η λειτουργία τους, εάν έχουν επισκεφθεί κάποιο μουσείο ή κάποιον αρχαιολογικό χώρο, ποια είδη μουσείων γνωρίζουν, τι αντικείμενα εκτίθενται και ποιοι είναι οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτούς τους χώρους.
• Κέντρισμα του ενδιαφέροντος των μαθητών για το συγκεκριμένο μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο που θα επισκεφθούν, μέσα από δραστηριότητες όπως: η παρουσίαση πληροφοριών και φωτογραφικού υλικού από τα ευρήματα που εκτίθενται - υπάρχουν σε αυτά.
• Ενημέρωση των μαθητών για τον κώδικα συμπεριφοράς στο μουσείο. Η ασφάλεια, η πειθαρχία, η ηρεμία και η συνεργασία ανάμεσα στα μέλη της ομάδας είναι απαραίτητα στοιχεία για μια επιτυχημένη επίσκεψη.

Έξι ερωτήσεις-απαντήσεις για τα μουσεία και τη συμπεριφορά μας σε αυτά και στους αρχαιολογικούς χώρους.

Υπάρχουν πολλών ειδών μουσεία;

Ναι! Υπάρχουν μουσεία για τον αρχαίο πολιτισμό, για τον βυζαντινό, για τη σύγχρονη  τέχνη, τις επιστήμες, το σύμπαν, το φυσικό περιβάλλον και άλλα πολλά.

Τι κοινό έχουν όλα αυτά τα μουσεία;

Είναι χώροι στους οποίους φυλάσσονται και εκτίθενται αντικείμενα με μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική αξία.

Στα αρχαιολογικά μουσεία, για παράδειγμα, τα αντικείμενα μπορεί να είναι αρχαία αγάλματα, στα μουσεία φυσικής ιστορίας πετρώματα ή και απολιθώματα, στα μουσεία τέχνης πίνακες ζωγραφικής.

Κάθε μουσείο φροντίζει να διατηρεί αυτά τα αντικείμενα σε καλή κατάσταση και να τα προστατεύει έτσι ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να τα μελετούν και να τα παρατηρούν.

Ακόμη, τα μουσεία προβάλλοντας αυτά τα αντικείμενα, μέσα από τις εκθέσεις τους, βοηθούν τους ανθρώπους που τα βλέπουν να μάθουν τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκαν, πως χρησιμοποιούνταν, πως ανακαλύφτηκαν και πολλές άλλες πληροφορίες για αυτά.

Τι μπορεί να είναι ένα έργο τέχνης;

Μπορεί να είναι ένα αγγείο, ένα γλυπτό, ένας πίνακας ζωγραφικής, ένα κόσμημα, μια φορεσιά, μια κατασκευή ή μια εγκατάσταση στο χώρο, ένα βίντεο, ένα δρώμενο με ανθρώπους (performance), μια φωτογραφία και άλλα πολλά.

Τα εκθέματα μπορεί να είναι μόνο αρχαία ή και σύγχρονα;

Τα αντικείμενα ενός μουσείου μπορεί να έχουν κατασκευαστεί πριν από χιλιάδες χρόνια ή και πριν από λίγες μέρες. Για παράδειγμα, υπάρχουν μουσεία για πολλές διαφορετικές εποχές. Όσα έχουν αντικείμενα μόνο από την αρχαιότητα ονομάζονται αρχαιολογικά, όσα έχουν αντικείμενα μόνο από τη βυζαντινή εποχή ονομάζονται βυζαντινά και όσα έχουν έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν στην εποχή μας ονομάζονται σύγχρονης τέχνης. Ακόμη μπορούμε να επισκεφτούμε μουσεία στα οποία παρουσιάζονται αντικείμενα από διάφορες εποχές. Αλλά και μουσεία που απευθύνονται σε άτομα με αναπηρίες όπως το μουσείο αφής που απευθύνεται σε άτομα με προβλήματα όρασης.

Επιτρέπεται να μιλάμε ή είναι όπως στο θέατρο και στον κινηματογράφο;

Φυσικά και επιτρέπεται να μιλάμε. Μιλάμε, συζητάμε, λέμε την άποψή μας, τι μας αρέσει, τι μας προβληματίζει και γιατί. Απλώς, συμπεριφερόμαστε όπως και στη σχολική τάξη: δε φωνάζουμε δυνατά, σεβόμαστε τους γύρω μας, δεν μιλάμε όλοι μαζί και ακούμε αυτά που έχουν να πουν οι άλλοι χωρίς να τους διακόπτουμε.

Γιατί δε μπορούμε να αγγίζουμε τα εκθέματα;

Δε μπορούμε γιατί τα δάχτυλά μας αφήνουν δαχτυλιές σε οτιδήποτε κι αν αγγίξουμε. Με τις δαχτυλιές μας μεταφέρουμε ιδρώτα, λίπος από το δέρμα μας και βρωμιές σε κάθε τί που ακουμπάμε. Επίσης όσο απαλά και να αγγίξουμε κάτι η κίνηση του χεριού μας έχει αποτέλεσμα τη λείανση της επιφάνειάς του, εμείς δε μπορούμε να δούμε καμία διαφορά αν, όμως, κάνουν αυτή την κίνηση χιλιάδες χέρια τότε σίγουρα θα δούμε σιγά-σιγά μεγάλες αλλαγές στην επιφάνεια του εκθέματος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αρχαία δάπεδα, η τριβή από τα πατήματά μας τα φθείρει σιγά-σιγά. Γι αυτό και δε μας επιτρέπεται να αγγίζουμε τα αρχαιολογικά ευρήματα.  

Δραστηριότητες μετά την επίσκεψη

Ανάλογα με το εβδομαδιαίο πρόγραμμα και το χρόνο που έχει στη διάθεσή του ο εκπαιδευτικός η μουσειακή εμπειρία των μαθητών μπορεί να επεκταθεί και τις επόμενες ημέρες με δραστηριότητες στην τάξη τους όπως:

• Δημιουργία γραπτών ή προφορικών εργασιών – ιστοριών σχετικών με την επίσκεψη και παρουσίασή τους στην τάξη.
• Ζωγραφική απεικόνιση του αντικειμένου που τους άρεσε πιο πολύ.
• Κατασκευή, με διάφορα υλικά, ¨αντιγράφων¨ των ευρημάτων που τους κέντρισαν το ενδιαφέρον.
• Σχεδιασμός κόμικς με ήρωες τα αντικείμενα του μουσείου.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα ψηφιδωτά του κήπου»

Το πρόγραμμα μέσα από την αφήγηση, την παρατήρηση και την εικαστική δημιουργία εισάγει τα παιδιά στο συναρπαστικό κόσμο της ανακάλυψης και της συλλογικής μνήμης. Εμπλουτίζει με μια πολιτιστική διάσταση τα μαθήματα του σχολείου, προσφέρει ευκαιρίες επαφής με πλευρές του πολιτισμού μας, προβληματίζει δημιουργικά και προκαλεί τους μαθητές με γρίφους και δημιουργικές κατασκευές.

• Ηλικίες: 6 - 12 χρόνων.
• Διάρκεια: 90΄ λεπτά.
• Μετά από συνεννόηση το πρόγραμμα μπορεί να προσαρμοστεί και για τους μαθητές του Νηπιαγωγείου.

Περιγραφή προγράμματος

Η δράση αναπτύσσεται αρχικά μέσα από την παρατήρηση ψηφιδωτών παραστάσεων. Τα παιδιά ανακαλύπτουν τη ιστορική διαδρομή του ψηφιδωτού, τα υλικά, τους ψηφοθέτες, τις τεχνικές. Περιγράφουν τις μορφές, τα ρούχα, αναγνωρίζουν αντικείμενα, κάνουν συγκρίσεις ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν και στη συνέχεια δημιουργούν τα δικά τους έργα.

Βασικοί στόχοι:

• Η επαφή με το ψηφιδωτό μέσα από την παρατήρηση, την έρευνα και τη ζωγραφική ανασύνθεση μιας παράστασης, από τα έργα που εκτίθενται στον κήπο του μουσείου.
• Η γνωριμία και η κατανόηση των όρων μουσείο, ψηφίδα, μάρμαρο, αρμός, απεικόνιση, σύνθεση, ψηφοθέτης, μοτίβα, κενά, γεμίσματα.

Βιωματικό εργαστήρι

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πραγματοποιείται στον κήπο του αρχαιολογικού μουσείου Άργους. Σκοπός του είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται οι ψηφιδωτές παραστάσεις. Να εξασκηθούν στην παρατήρηση των αντικειμένων, να γνωρίσουν τη διαδικασία και τη χρησιμότητα της συντήρησής τους και να αντιληφθούν τον πολυδιάστατο ρόλο του μουσείου και την προσφορά του στη συλλογική μνήμη και την εκπαίδευση. Να αναπτύξουν την οξυδέρκεια, την προσοχή, τη δύναμη της αυτοσυγκέντρωσης, τη λεπτή κινητική δεξιότητα, τη δημιουργική επιμονή, την πρωτοβουλία και τη δημιουργική φαντασία.

Οι δράσεις του εργαστηρίου αποτελούνται από δύο ενότητες.

• Στην πρώτη ενότητα, ο συντονιστής συζητά με τους μικρούς επισκέπτες για την ιστορία του ψηφιδωτού και της δημιουργίας του. Στη συνέχεια τα παιδιά παρατηρούν τις ψηφιδωτές παραστάσεις των εποχών και των μηνών, συλλέγουν και καταγράφουν δεδομένα σε σχέση με τα υλικά, τα χρώματα και τη θεματολογία. Οι παρατηρήσεις τους είναι το έναυσμα μιας συζήτησης για τις αλληγορικές απεικονίσεις των "Εποχών του Χρόνου" και των "Δώδεκα Μηνών", για το πως αυτές αποδίδονται, πως έχουν διατηρηθεί και πως παρουσιάζονται.
• Στη δεύτερη ενότητα δίνονται στους μαθητές, ανάλογα την τάξη στην οποία βρίσκονται, φύλλα εργασίας, στα οποία καλούνται να χρωματίσουν μορφές από τις παραστάσεις των μηνών, να λύσουν κρυπτόλεξα και λαβύρινθους και να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικές με τις παραστάσεις που πριν λίγο παρατήρησαν.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ΔιαβάΖΟΥΜΕ το Άργος».

Στόχος του προγράμματος είναι τόσο η επαφή των μαθητών με την τοπική ιστορία, όσο και ο προβληματισμός τους για την προληπτική, αλλά και την ουσιαστική, προστασία των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς της πόλης του Άργους. Ο σχεδιασμός κάθε επίσκεψης βασίστηκε στη διαφορετικότητα του κάθε μνημείου με σκοπό την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του καθενός.

Για το σχεδιασμό των δράσεων επιλέχθηκε ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης του κάθε μνημείου, με στοιχεία τα οποία αποκτούν την τελική τους μορφή ανάλογα με τη δυναμική των σχολικών τμημάτων που θα συμμετέχουν. Στόχος είναι η βιωματική γνώση μέσα από την περιήγηση σε κάθε στο μνημείο, τη γνωριμία με τις λειτουργίες του και τη σχέση του με τους ανθρώπους και την καθημερινή τους ζωή στην πόλη.

• Ηλικίες: 6 - 12 χρόνων.
• Διάρκεια: 90΄ λεπτά.
• Μετά από συνεννόηση το πρόγραμμα μπορεί να προσαρμοστεί και για τους μαθητές του Νηπιαγωγείου.

Περιγραφή προγράμματος

Κάθε σχολικό τμήμα, που συμμετέχει, συναντά, γνωρίζει και αφουγκράζεται τα σημαντικά μνημεία του Άργους που βρίσκονται διάσπαρτα γύρω μας. Οι περίπατοι πραγματοποιούνται με βάση το δίπολο γνωρίζω - προστατεύω. Τα παιδιά λίγο πριν ολοκληρωθεί επίσκεψη σε κάθε μνημείο και έχοντας πλέον κατανοήσει το χώρο αναλαμβάνουν το ρόλο του ειδικού παρατηρητή: εκτιμώντας την κατάσταση διατήρησής του, εντοπίζοντας κάποιες από τις φθορές του και τις πιθανές αιτίες τους και στο τέλος διατυπώνουν προτάσεις για την προστασία και την ανάδειξή του.

Ο σκοπός του προγράμματος είναι οι μαθητές να γνωρίσουν καλύτερα την πόλη, να την αγαπήσουν, να την αποδεχτούν και να καταλάβουν πως η προστασία των μνημείων της είναι ταυτόσημη με την προστασία της ίδιας και των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτή. Η ευαισθητοποίηση των παιδιών για την πολιτιστική κληρονομιά συνιστά τον καλύτερο τρόπο προστασίας της. Η προστασία αυτή εμπεριέχει τη διαφύλαξη και την προβολή της ιστορικής μνήμης και τροφοδοτεί την προσπάθεια αναβάθμισης του πολιτιστικού περιβάλλοντος της πόλης μας. Τα μνημεία κινδυνεύουν από την αδιαφορία, απειλούνται τόσο από φυσικές καταστροφές, όσο και από τις πράξεις των ανθρώπων, άλλοτε από λάθος και άλλοτε συνειδητά. Η εγκατάλειψη, η έλλειψη ενημέρωσης και χρηματοδότησης και η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση συμβάλουν σε αυτή την καταστροφή.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποτελείται από τέσσερεις θεματικές ενότητες.

• Το «Αρχαίο Άργος» αποτελεί την πρώτη θεματική ενότητα στην οποία εντάσσονται οι εκπαιδευτικές περιηγήσεις: α) Κάστρο Λάρισα, β) Δειράδα, Λόφος Ασπίδας. γ) Κριτήριο, Νυμφαίο, Αρχαίο Θέατρο, Ωδείο, Θέρμες, δ) Αγορά αρχαίου Άργους.

• Ακολουθεί το «Βυζαντινό - Οθωμανικό Άργος» με εκπαιδευτικές περιηγήσεις: α) στην Παναγία και β) στον Άγιο Κωνσταντίνο.

• Με τη θεματική ενότητα «Νεότερο Άργος» ανακαλύπτουμε πτυχές της πρόσφατης τοπικής ιστορικής και λαογραφικής πορείας της πόλης μέσα από τις δράσεις: α) Καποδιστριακά και νεοκλασικά δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, β) Σιδηροδρομικός σταθμός, γ) Κάποτε στο παζάρι, δ) Βιοτεχνία και οικονομία.

• Η τελευταία ενότητα αφορά το «Σύγχρονο Άργος» την πόλη, δηλαδή, που περικλείει όλα τα μνημεία που γνωρίσαμε, και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Την ξαναβλέπουμε, πλέον, μέσα από μια άλλη οπτική γωνία, προβληματιζόμαστε, αναρωτιόμαστε και εντοπίζουμε τα καλώς και τα κακώς κείμενα, τις αλλαγές, τις επεμβάσεις, τις παραλήψεις και οραματιζόμαστε το Άργος του αύριο.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η συναρπαστική κυρία Συντήρηση».

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η συναρπαστική κυρία Συντήρηση», πραγματοποιείται στον προθάλαμο του αρχαιολογικού μουσείου. Στόχος του είναι, μέσα από την αφήγηση, την παρατήρηση  και τη δημιουργική συμμετοχή, να φέρει σε επαφή τους μικρούς μαθητές με το συναρπαστικό κόσμο της συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων.

• Ηλικίες: 6 - 12 χρόνων.
• Διάρκεια: 90΄ λεπτά.
• Μετά από συνεννόηση το πρόγραμμα μπορεί να προσαρμοστεί και για τους μαθητές του Νηπιαγωγείου.

Περιγραφή προγράμματος

Το πρόγραμμα αποτελείται από τρείς ενότητες.

• Στην πρώτη ενότητα οι συντονιστές συνομιλούν με τους μαθητές με σκοπό τα παιδιά να κατανοήσουν τι είναι η συντήρηση, τι ακριβώς κάνει ένας συντηρητής και ποιο είναι το αντικείμενο της δουλειάς του. Στη συνέχεια η συζήτηση εστιάζει στον τρόπο που πραγματοποιούνται οι επεμβάσεις στα διάφορα ευρήματα, στα μέτρα προστασίας και ασφάλειας που πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε επέμβαση, στον εξοπλισμό των εργαστηρίων και στις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι συντηρητές ανάλογα με το κάθε αντικείμενο που καλούνται κάθε φορά να συντηρήσουν.
• Στη δεύτερη ενότητα οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τον εξοπλισμό, τα εργαλεία που υπάρχουν σε ένα εργαστήριο συντήρησης και τον τρόπο που οι συντηρητές εργάζονται.
• Στην τρίτη ενότητα τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες, κάθονται στους πάγκους τους και γίνονται για λίγο, και αυτά, συντηρητές. Μπροστά σε κάθε ομάδα υπάρχει το αντίγραφο ενός κεραμικού αγγείου σε «όστρακα». Το παιχνίδι - πρόκληση που τους περιμένει είναι ένα τρισδιάστατο «πάζλ» που θα πρέπει (με τη βοήθεια των συντονιστών) να ανασυνθέσουν.

Για τους μικρούς μαθητές του Νηπιαγωγείου, της Α΄ και της Β΄ τάξης του Δημοτικού η πρόκληση είναι να ανασυνθέσουν δισδιάστατα πάζλ με τις εικόνες αρχαιολογικών ευρημάτων του μουσείου. 

ΟΡΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Η συμμετοχή σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του αρχαιολογικού μουσείου Άργους είναι ΔΩΡΕΑΝ. Οι μέρες που πραγματοποιούνται είναι από Τρίτη έως Πέμπτη και οι ώρες από 10:00 έως 13:00 (εξαιρούνται οι επίσημες αργίες).

Οι δηλώσεις συμμετοχής γίνονται αποκλειστικά με τη συμπλήρωση και την αποστολή της αίτησης συμμετοχής σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο fax του αρχαιολογικού μουσείου: 27510 69491, ή στο e-mail mmskourtis@gmail.com  

Η συμμετοχή της κάθε σχολικής τάξης επιβεβαιώνεται με την αποστολή απαντητικού fax ή e-mail, καθώς και με την τηλεφωνική επικοινωνία του υπεύθυνου εκπαιδευτικών προγραμμάτων με το σχολείο στην περίπτωση όπου κάποια ημερομηνία δεν είναι διαθέσιμη.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: Αρχαιολογικό μουσείο Άργους_27510 68819

                                                               Μιχάλης Σκούρτης_6944 517452