Παλαιά Μονή Ταλαντίου, Αραχναίο

Η Παλαιά Μονή Ταλαντίου βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Αραχναίου και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής. Από το μοναστήρι σώζεται το καθολικό και ένα μικρότερο παρεκκλήσι προσκολλημένο στα νοτιοανατολικά του. Τα δύο κτίσματα επικοινωνούν εσωτερικά με μικρό άνοιγμα.

Το καθολικό θα ήταν αφιερωμένο στους Ταξιάρχες, την Παναγία και τον άγιο Βλάσιο, ενώ το παρεκκλήσι στην αγία Μαρίνα. Και τα δύο κτίσματα ακολουθούν τον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυρεπίστεγου. Πιο συγκεκριμένα, το καθολικό ακολουθεί την παραλλαγή Α2 με ιδιοτυπίες, όπως η τρουλοκαμάρα που καλύπτει τμήμα της δυτικής του πλευράς. Το καθολικό διαθέτει επιπρόσθετα και νάρθηκα.

Οι τοίχοι είναι διαμορφωμένοι με αργολιθοδομή με την προσθήκη πλίνθων. Ορισμένα σημεία της τοιχοποιίας του καθολικού είναι πιο επιμελημένα στον τύπο του πλινθοπερίκλειστου, ενώ ο δυτικός τοίχος κοσμείται με κεραμοπλαστικά. Τα ανοίγματα του καθολικού και του παρεκκλησίου είναι λιγοστά και μικρά, χαρακτηριστικό της μεταβυζαντινής κυρίως ναοδομίας. Το καθολικό θα πρέπει να ανεγέρθηκε, βάσει των μορφολογικών του στοιχείων, στον 14^ο-15^ο αι., ενώ το παρεκκλήσι ίσως ιδρύθηκε λίγο αργότερα.

Το καθολικό κοσμείται στο εσωτερικό του με τοιχογραφίες. Διακρίνονται δύο στρώματα, με πιο αντιπροσωπευτικό το δεύτερο (το αρχικό εντοπίζεται σε λίγα σημεία). Στην τοιχογράφηση του δεύτερου στρώματος, που χρονολογείται στο β΄ μισό του 16^ου αι., διακρίνονται επιρροές από το εργαστήριο του Θεοδόσιου Κακαβά. Δεν αποκλείεται μάλιστα ο ένας εκ των ζωγράφων να ήταν μέλος του συγκεκριμένου ναυπλιακού εργαστηρίου. Στον νότιο τοίχο του νάρθηκα ξεχωρίζει παράσταση του αγίου Βλασίου με μορφή αφιερωτή, του Ανδρέα Σίκουλα.

Το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε το 1761 και οι μοναχοί του εγκαταστάθηκαν στη Νέα Μονή Ταλαντίου, στα δυτικά του οικισμού.