Ι. Ναός Μεταμόρφωσης Σωτήρος, Πλατανίτι

Πρόκειται για μικρό ναό που ανήκει στον σχετικά σπάνιο τύπο του συνεπτυγμένου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Οι ναοί αυτού του τύπου θυμίζουν τους σταυροειδείς εγγεγραμμένους ναούς, με τη διαφορά ότι οι πεσσοί που στηρίζουν τον τρούλλο ενσωματώνονται στους πλάγιους τοίχους με αποτέλεσμα εσωτερικά να μην είναι ορατά τα γωνιακά διαμερίσματα. Με τον τρόπο αυτό μοιάζουν στα περίκεντρα κτίρια που κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο χρησιμοποιούνταν ως βαπτιστήρια ή ταφικά μνημεία. Ο ναός σήμερα έχει μια είσοδο στη δυτική όψη και μεγάλη τρίπλευρη αψίδα στα ανατολικά, η οποία έφερε αρχικά τρίλοβο παράθυρο, που σήμερα έχει φραχτεί. Στη βόρεια πλευρά του ναού αρχικά ανοιγόταν θύρα, ενώ στη νότια υπήρχε τετράπλευρη μνημειακή κατασκευή (πιθανώς τάφος) σε επαφή με το μνημείο, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση ότι η αρχική χρήση του ναού ήταν ταφική. Μεταγενέστερα, η βόρεια θύρα χτίστηκε και η νότια ταφική κατασκευή κατεδαφίστηκε και αποκλείστηκε από το ναό. Η αψίδα και το μεγαλύτερο τμήμα της τοιχοποιίας του ναού, είναι κατασκευασμένα από ορθογώνιους πωρόλιθους κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Ανάμεσα στους αρμούς ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κεραμοπλαστικά κοσμήματα (σταυροί, δισέψιλον, αστράγαλοι) ανάλογα με αυτά που απαντούν στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Νέο Ηραίο. Το δίλοβο παράθυρο στη νότια όψη του ναού κοσμείται με πλίνθινο ανακουφιστικό τόξο που φέρει οδοντωτή ταινία. Οι μικρές διαστάσεις του ναού, η προσεγμένη τοιχοποιία και ο ‘αθηναϊκού’ τύπου τρούλλος με τα λοξότμητα πώρινα γείσα, προσθέτουν χάρη και κομψότητα στο μνημείο που χρονολογείται στην πρώτη πεντηκονταετία του 12^ου αιώνα.