«Τα ψηφιδωτά του κήπου»

Απολογισμός του εκπαιδευτικού προγράμματος της ΕΦΑ Αργολίδας  

«Τα ψηφιδωτά του κήπου»

 Τη σχολική χρονιά 2017-2018, 992 μαθητές σχολικών τμημάτων από 9 Νηπιαγωγεία, 33 Δημοτικά, 3 Γυμνάσια και 1 Λύκειο της Αργολίδας και της Αττικής επισκέφθηκαν το Αρχαιολογικό Μουσείο Άργους και παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα ψηφιδωτά του κήπου». Ο σχεδιασμός και η οργάνωσή του έγινε με άξονα το εικονογραφημένο ψηφιδωτό ημερολόγιο που εκτίθεται σε στεγασμένο χώρο του κήπου του. Στόχος του είναι οι ψηφιδωτές  παραστάσεις να προκαλέσουν, με τρόπο άμεσο, το ενδιαφέρον των μαθητών, να ερεθίσουν τη φυσική τους περιέργεια και να παρακινήσουν την ερευνητική τους διάθεση.

Η συνολική διάρκεια κάθε επίσκεψης διαμορφώνεται σύμφωνα με τη σχολική βαθμίδα κάθε τμήματος, με το Νηπιαγωγείο να ολοκληρώνει το πρόγραμμα (ιστορική εξέλιξη της τέχνης του ψηφιδωτού, παρατήρηση - περιγραφή παραστάσεων, συζήτηση, εικαστική δραστηριότητα, φύλλα εργασίας) σε 60 λεπτά και το Λύκειο σε 120 λεπτά.

Με στόχο την αξιολόγηση και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού προγράμματος μοιράστηκαν 100 ερωτηματολόγια αξιολόγησης σε τυχαία σχολικά τμήματα. Από την ανάλυσή τους, μεταξύ άλλων, προέκυψε πως οι μαθητές ενδιαφέρονται και επιθυμούν να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα και πως μέσα από αυτά μαθαίνουν, κατανοούν καλύτερα τα εκθέματα και βρίσκουν πολύ πιο ενδιαφέρουσα μια επίσκεψη σε ένα Μουσείο.

Οι επισκέψεις πραγματοποιήθηκαν από Τρίτη έως Παρασκευή  τις ημέρες και τις ώρες που ο κήπος του Μουσείου ήταν ανοικτός. Οι μαθητές και οι συνοδοί εκπαιδευτικοί που παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ήρθαν σε επαφή με την τέχνη του ψηφιδωτού, ανακάλυψαν ένα από τα ομορφότερα εικονογραφημένα ημερολόγια της χώρας μας, έμαθαν γιατί ο χρόνος έχει διαιρεθεί σε 12 μήνες και πως πήρε κάθε μήνας το όνομά του.

 Σύντομη παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος

Περιγραφή

            Η δράση αναπτύσσεται, αρχικά, μέσα από την παρατήρηση των ψηφιδωτών παραστάσεων του εικονογραφημένου ημερολογίου του Αρχαιολογικού μουσείου Άργους. Τα παιδιά παρατηρούν και στη συνέχεια συζητούν για τα έργα που είδαν. Περιγράφουν τις μορφές, τα ρούχα, αναγνωρίζουν αντικείμενα, κάνουν συγκρίσεις ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, μαθαίνουν γιατί ο χρόνος έχει 12 μήνες και πως πήρε το όνομά του κάθε μήνας. Ανακαλύπτουν τη ιστορική διαδρομή του ψηφιδωτού, τα υλικά, τους ψηφοθέτες, τις τεχνικές και στη συνέχεια ζωγραφίζουν τα δικά τους έργα.

Βασικοί στόχοι

• Η επαφή με την τέχνη του ψηφιδωτού μέσα από την παρατήρηση, την έρευνα και τη ζωγραφική ανασύνθεση μιας παράστασης, από τα έργα που εκτίθενται στον κήπο του μουσείου.
• Η γνωριμία και η κατανόηση των όρων μουσείο, χρόνος, ψηφίδα, μάρμαρο, αρμός, απεικόνιση, σύνθεση, ψηφοθέτης, μοτίβα, κενά, γεμίσματα.
• Ο γόνιμος προβληματισμός (απορίες, υποθέσεις, προβλήματα, απαντήσεις).

Μεθοδολογικά εργαλεία

• Ερωταποκρίσεις: απλές ερωτήσεις γνώσεων ή συνδυαστικές ερωτήσεις του συντονιστή, σχετικές με το θέμα.
• Διάλογος: η συνέχεια των ερωταποκρίσεων με διάλογο μεταξύ των παιδιών και μεταξύ παιδιών - συντονιστή.
• Μαιευτική μέθοδος: μέσω της οποίας τα παιδιά καταλήγουν σε συμπεράσματα και απαντούν τα ίδια στις περισσότερες από τις απορίες τους.

Βιωματικό εργαστήρι

Το εργαστήρι πραγματοποιείται στον κήπο του αρχαιολογικού Μουσείου Άργους. Σκοπός του είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται οι ψηφιδωτές παραστάσεις. Να εξασκηθούν στην παρατήρηση των αντικειμένων, να γνωρίσουν τη διαδικασία και τη χρησιμότητα της συντήρησής τους και να αντιληφθούν τον πολυδιάστατο ρόλο του μουσείου και την προσφορά του στη συλλογική μνήμη και την εκπαίδευση. Να αναπτύξουν την οξυδέρκεια, την προσοχή, τη δύναμη της αυτοσυγκέντρωσης, τη λεπτή κινητική δεξιότητα, τη δημιουργική επιμονή, την πρωτοβουλία και τη δημιουργική φαντασία.

Στην πρώτη ενότητα, ο συντονιστής συζητά και αναλύει με τους μικρούς επισκέπτες τις έννοιες: μουσείο, εύρημα, ανακάλυψη, συντήρηση, έκθεση καθώς και την ιστορία του ψηφιδωτού και της δημιουργίας του. Στη συνέχεια τα παιδιά παρατηρούν τις ψηφιδωτές παραστάσεις, συλλέγουν και καταγράφουν δεδομένα σε σχέση με τα υλικά, τα χρώματα και τη θεματολογία. Μέσα από τη συνεργασία και τη σύμπραξη με τα άλλα παιδιά, την ανακάλυψη την ολόπλευρη συμμετοχή, την προσωπική ερμηνεία και τον προβληματισμό, τα παιδιά όχι μόνο παύουν να θεωρούν το μουσειακό χώρο ανιαρό και απρόσιτο, αλλά αρχίζουν να εξοικειώνονται  με αυτόν, αποκτώντας μια θετική εικόνα για το μουσείο.

Στη δεύτερη ενότητα, με τη διερεύνηση από τα παιδιά και την απάντηση στις ερωτήσεις του φύλλου εργασίας, γίνεται η ανάλυση των θεμάτων και των απεικονίσεων. Οι παρατηρήσεις τους είναι το έναυσμα μιας συζήτησης για τις αλληγορικές απεικονίσεις των "Εποχών του Χρόνου" και των "Δώδεκα Μηνών", για το πως αυτές αποδίδονται, πως έχουν διατηρηθεί, πως παρουσιάζονται, γιατί οι μήνες είναι δώδεκα και οι εποχές τέσσερις.

Στην τρίτη ενότητα κάθε ένα από τα παιδιά πειραματίζεται με τη σχεδιαστική και ζωγραφική απόδοση ενός από τους μήνες του εικονογραφημένου ημερολογίου. Χρωματίζει, συμπληρώνει την παράσταση και δημιουργεί το δικό του μοναδικό έργο. Εναλλακτικά, εμπνέεται από τις ψηφιδωτές παραστάσεις και συνθέτει μία δική του δημιουργία.

Κείμενα, σχεδιασμός, συντονισμός  προγράμματος: Μιχάλης Σκούρτης, Ιστορικός του ελληνικού πολιτισμού, Συντηρητής αρχαιοτήτων, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας.

Γενική επιμέλεια: Δρ. Άλκηστις Παπαδημητρίου, Αρχαιολόγος, Διευθύντρια Εφορείας αρχαιοτήτων Αργολίδας, Μαίρη Ξυπνητού, MSc Αρχιτέκτων - Αναστηλωτής ΕΜΠ, Εφορεία αρχαιοτήτων Αργολίδας.

Πιλοτική εφαρμογή: Γιάννης Κυριάκου, Εκπαιδευτικός ΠΕ70, Τρίτο Δημοτικό Σχολείο Άργους.

Διαβάστε στις εικόνες τα στατιστικά στοιχεία μετά τη συμπλήρωση 100 ερωτηματολογίων από μαθητές που παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.